====================================

DEZE TEKST IS OOK TE DOWNLOADEN

ALS MS WORD BESTAND:

klik hier

====================================

MOGELIJKHEDEN die je als leerkracht hebt om met ADHD-kinderen te werken

In dit hoofdstuk bieden wij mogelijkheden voor het werken met ADHD-kinderen. We hebben een onderverdeling gemaakt in mogelijkheden voor problemen op het (sociaal-) emotionele, gedragsmatige, cognitieve en motorische gebied. Elk onderdeel sluiten we af met wat korte tips. Daarnaast noemen wij nog twee andere vormen van begeleiding.

-i- MOGELIJKHEDEN OP HET SOCIAAL-EMOTIONELE GEBIED

Wat kun je als leerkracht doen om het kind zoveel mogelijk in zijn sociaal-emotionele ontwikkeling te steunen en te sturen.

Kinderen leren hun sociale vaardigheden door het toepassen van verschillende leertechnieken. We geven hier een beknopte opsomming:

1. Door waarneming en nadoen.

2. Door belonen van gewenst gedrag.

3. Door uitleg en instructie.

Deze leertechnieken gebruiken ook de kinderen met een ADHD. Je zult bij hen meer expliciet te werk moeten gaan en kunt niet verwachten dat het kind de regels, die voor jou als leerkracht heel vanzelfsprekend zijn en geen uitleg nodig hebben, zal oppikken.

BIJVOORBEELD: JIJ VINDT HET HEEL GEWOON DAT ER EERST EEN VINGER WORDT OPGESTOKEN EN GEWACHT WORDT MET VRAGEN TOTDAT JIJ EEN TEKEN GEEFT DAT JE NU NAAR HET KIND WILT LUISTEREN.

Een ADHD-kind zal dit eerst duidelijk verteld moeten worden en zal herhaaldelijk hierop gewezen moeten worden voordat deze regel kan worden toegepast.

Voor het onderwijs in sociaal-emotionele vaardigheden kunnen we de volgende conclusies trekken:

1. LEREN DOOR WAARNEMING EN NADOEN. Wijs de kinderen op specifieke vaardigheden in allerlei dagelijkse situaties en laat ze die nadoen in bijvoorbeeld een rollenspel. Vraag ook interactie van leerlingen door ze te vragen naar bepaalde situaties waarin een sociale vaardigheid nodig was. Laat ze dit in een toneelstukje uitbeelden.

2. BELOON HET KIND ALS HET GEWENST GEDRAG LAAT ZIEN (zie paragraaf 2.1).

3. GEEF VAAK UITLEG EN INSTRUCTIE over waarom je zo en zo doet of hoe je wilt dat het kind zich tijdens een museumbezoek moet gedragen. Ga er niet voetstoots vanuit dat het kind dat wel weet. Bespreek in duidelijke zinnen wat er van hem verwacht wordt.

Wij vinden het belangrijk dat er binnen een schoolteam een concreet plan bestaat dat ook is opgenomen in het schoolwerkplan, waarin duidelijk wordt aangegeven wat de school doet aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen, ledere school zou dit net zo belangrijk moeten vinden als het leren lezen en schrijven. Het leren van sociale vaardigheden is iets wat ook op school geleerd moet worden. We mogen er niet meer zomaar vanuit gaan dat de kinde-

ren dat thuis wel leren. Niet alle kinderen worden in hun thuissituatie hierin begeleid door hun ouders. Dit kan komen doordat de ouders weinig tijd voor hun kinderen hebben, maar ook bestaat er bij veel ouders een onvermogen om hun kinderen deze vaardigheden bij te brengen. Daarnaast bestaat er bij sommige ouders een stuk onwetendheid of nonchalance wat betreft dit deel van de opvoeding. We zeggen hier nadrukkelijk bij dat dit niet alleen noodzakelijk is voor ADHD-kinderen, maar ook de andere kinderen in de klas hebben dit nodig. Daarom moet er binnen een schoolteam een eenduidige aanpak bestaan voor het hanteren van sociaal-emotionele aspecten. Daarnaast is een leerlingvolg- en hulpsysteem een goede manier om de sociaal-emotionele ontwikkeling van iedere leerling afzonderlijk bij te houden en moeilijkheden aan te pakken.

Er bestaan complete methodes die door scholen aangeschaft kunnen worden en waarbij deze aspecten behandeld worden. Een ander idee dat goedkoper is en ook effectief, is het gebruik van een kaartenbak. Het systeem werkt ongeveer als volgt. De leerkrachten bedenken allerlei begrippen die te maken hebben met de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Bijvoorbeeld: verdriet hebben en troosten, eenzaamheid, heimwee, blij zijn, bang zijn enzovoort. Deze begrippen worden op kleine kaartjes gezet en deze worden in een kaartenbakje bewaard, ledere leerkracht behandelt een week lang één begrip uit de kaartenbak. Met veertig begrip-penkaartjes kom je een schooljaar rond. De behandeling van zo'n begrip hoeft niet altijd gepland te verlopen. Het is de bedoeling dat het begrip of die vaardigheid in de loop van de week aandacht krijgt. Bijvoorbeeld door in te spelen op de verhalen of reacties van kinderen tijdens de morgenkring of na een ruzie op het plein. Door er even met de kinderen over door te praten of er een werkvorm bij te zoeken kunnen in een schooljaar ruim dertig begrippen behandeld worden. Als deze manier van wer-

ken in groep één begint heeft de school aan het eind van groep acht een heleboel thema's praktisch en structureel behandeld. Ook kun je projecten opzetten die als doel hebben om sociaal-emotionele aspecten bij de kinderen te verbeteren. Bijvoorbeeld een project over pesten of over gevoelens.

Stimuleer kinderen om samen te spelen en anderen bij het spel te betrekken. Wijs kinderen op de gevolgen van hun gedrag voor anderen. “Hoe denk je dat hij zich nu voelt?” Leer kinderen hoe ze zich moeten gedragen als ze ruzie hebben en hoe ze dit weer bij moeten leggen. Bied het kind gedragsalternatieven aan tegenover hun eigen standaardreacties. Dit moet zoveel mogelijk concreet worden gemaakt. We mogen er niet vanuit gaan dat het kind zich deze sociale vaardigheid intussen wel eigen heeft gemaakt. Ook de andere kinderen in de klas kunnen hier baat bij hebben.

Een goede manier om sociale begrippen aan de orde te stellen is door gebruik te maken van het tekenen van strips. Je kunt dit de kinderen individueel of in groepsverband laten doen.

BIJVOORBEELD. JE WILT HET PROBLEEM VAN HET OP JE BEURT WACHTEN IN DE KLAS AAN DE ORDE STELLEN. DLT KUN JE DOEN DOOR IEDER KIND EEN APART BLAADJE TE GEVEN MET DE OPDRACHT OM IN ONGEVEER ZES KADERS TEKENINGETJES TE MAKEN OVER DIT ONDERWERP.

De vragen die je voor die tijd met de klas kunt bespreken zijn bijvoorbeeld:

1. Wat gebeurt er als iemand niet op zijn beurt wacht?

2. Noem eens een paar situaties waarin je op je beurt moet wachten?

3. Hoe zou die persoon die overgeslagen wordt zich voelen?

4. Hoe reageer jij als jij overgeslagen wordt?

5. Wat zou je dan kunnen doen?

Laat kinderen zoveel mogelijk samenwerken en begeleid dit proces door open te praten

over de eventuele moeilijkheden die de kinderen ondervinden tijdens hun samenwerking.

Kortom: zorg voor een open sfeer in de klas waarbij ieder kind zich veilig voelt en zich dus kwetsbaar kan opstellen. Ga vragen over het gedrag van het ADHD-kind niet uit de weg maar leg de andere kinderen uit hoe het komt dat “Alwin” zich zo gedraagt. Maak gebruik van projecten die de sfeer kunnen verbeteren als dit nodig mocht zijn. Hierbij kun je denken aan: een klassekrant, een communicatiespel, een kringgesprek of bestaande programma's die je kan lenen van de schoolbegeleidingsdienst.

-1.1- KORTE TIPS

♦ geef complimenten voor geslaagde sociale interactie;

♦ spreek, indien nodig, zo nu en dan voor de pauze af wie met het kind gaat spelen;

♦ structureer ook vrije situaties voor het kind, zodat duidelijk is hoe het zich in deze situaties moet gedragen en de andere kinderen geen aanstoot geeft;

♦ maak gebruik van korte rijmpjes om het kind regels aan te leren;

♦ ook spelletjes om te leren omgaan met regels of regels aan te leren, werken goed;

♦ maak eens een sociogram van de groep.